Tìm hiểu chứng ra mồ hôi tay theo y học cổ truyền

Đông y có thực và hư bệnh. Bài này bàn về bệnh ra mồ hôi do thuộc hư chứng như âm hư và dương hư.

Bệnh thực do phong, hàn, thử, thấp, táo, nhiệt. Hư bệnh như dương hư, khí hư, âm hư, huyết hư. Hư thực là hình thái của bệnh tật. Hư là trống không, không đầy đủ, suy yếu. Thực là mạnh, đầy đủ, chắc nịch.

Có một số người khi ăn hay uống các thức ăn nóng ra mồ hôi cũng gọi là bệnh, nhưng thường do tính di truyền gọi là bẩm sinh, nên chữa trị không có kết quả nhiều.

1. Bệnh âm hư

Âm hư có âm tiên thiên hư, hay thủy hư, âm hậu tiên hư, hay huyết hư. Thủy hư thì sinh nhiệt, huyết hư thì sinh hàn. Như thế nào là âm tiên thiên hư?

-Âm hư ra mồ hôi ban đêm. Âm hư ra mồ hôi đêm hay còn gọi là mồ hôi trộm lúc đang ngủ.

Chúng ta đã biết con người là một tiểu vũ trụ, là một phần nhỏ trong đại vũ trụ, nên khi vũ trụ thay đổi từ ngày qua đêm hay từ dương qua âm, cơ thể chúng ta cũng phải điều chỉnh thay đổi theo. Một khi cơ thể bị yếu, không thay đổi kịp với vũ trụ, có nghĩa là âm dương cách biệt gây ra khoảng trống. Có thể là khoảng trống giữa âm và dương hay giữa dương và âm lâu ngày sẽ sinh ra bệnh.

 

Đổ mồ hôi trộm về đêm là một bệnh do âm suy có nghĩa là khi ngày biến đổi qua đêm, âm bị suy yếu không thay đổi kịp gây ra cách biệt, âm không còn ngang hàng với dương nên sinh ra hư hỏa.

Tại sao lại gọi là hư hỏa? Bởi vì đêm thuộc âm vẫn không trợ giúp cho âm được vì âm quá hư, mà âm hư tức thủy hư, thủy hư tức máu hư gây ra nóng, vì nóng không có thủy để chế hỏa.

Vì nóng, thụ thể nhiệt độ dẫn tín hiệu nhiệt tới trung tâm đối giao cảm. Trung tâm này bị kích thích dẫn tới hệ Cholinergic Sympathetic bị kích thích, mồ hôi toát ra từ các tuyến mồ hôi. Trung tâm trực giao cảm bị kìm hãm, mạch máu ngoại bị giãn nở, nhiệt bị khuếch tán ra mồ hôi đêm.

Âm hư mồ hôi không ra ban ngày lúc thức. Âm hư thì dương thắng. Ban ngày thuộc dương, dương càng thăng hơn, do đó âm hư ban ngày có hai hậu quả.

Ban ngày làm việc nhiều, suy nghĩ nhiều phải dùng tới nhiều năng lượng và tủy thượng thận tiết ra nhiều Noradrenaline và Adrenaline ảnh hưởng tới sự co mạch ngoại biên, da thịt kín lại, bịt lỗ chân lông, một phần cản mồ hôi tiết ra.

Hệ Cholinergic Sympathetic có hai phần, phần vỏ thuộc trực giao cảm và phần dẫn truyền thuộc đối giao cảm. Ban ngày có thể chất Adrenaline và Noradrenaline ảnh hưởng mạnh tới các tế bào thuộc phần vỏ của sợi thần kinh, làm cho phần vỏ của sợi thần kinh kích thích mạnh, khống chế được hóa chất dẫn truyền Acetylcholine làm cho các tuyến mồ hôi không bị kích thích, mồ hôi không ra.

 

 

2. Bệnh dương hư

Dương hư có thể dương hậu thiên hư như khí hư, hoặc dương tiên thiên hư. Hỏa hư do hàn, khí hư cũng do hàn.

Bệnh dương hư mồ hôi ra ban ngày lúc thức. Dương hư đắc dương trợ, ban ngày thuộc dương, nhưng vì dương quá hư nên ban ngày vẫn không trợ giúp được một cách trọn vẹn.

Ban ngày bệnh nhân thức, hệ trực giao cảm Adrenergic làm việc, tủy thượng thận tiết nhiều Adrenaline, mạch máu ngoại biên co lại, nhiệt được giữ trong cơ thể.

Tới một mức độ nào đó, nhiệt độ qua các thụ thể ảnh hưởng tới trung tâm đối giao cảm. Trung tâm này bị kích thích dẫn tới hệ Cholinergic Sympathetic bị kích thích, tuyến mồ hôi giãn nở, mồ hôi tiết ra, trung tâm trực giao cảm bị kìm hãm, các mạch ngoại biên giãn nở, da thịt thưa hở, nhiệt bị khuếch tán ra ngoài.

Dương hư mồ hôi không ra ban đêm lúc ngủ. Dương hư âm thắng, ban đêm thuộc âm, dương đã hư hơn, âm càng thắng hơn. Tín hiệu “lạnh” được trung tâm tủy sống tiếp nhận, dẫn tới co mạch ngoại biên.

Một mặt tín hiệu “lạnh” được trung tâm đối giao cảm nhận, trung tâm này trở nên bất hoạt, hệ Cholinergic Sympathetic không bị kích thích, mồ hôi không tiết ra, trung tâm trực giao cảm được giải tỏa, mạch ngoại biên co lại, nhiệt không bị khuếch tán ra ngoài

Ghi chú, mồ hôi có thể ra ban ngày hay ban đêm tùy vào sự tranh thắng giữa âm và dương.

Bác Sĩ Đặng Trần Hào