"Bí ẩn ngàn năm về sức sống và lời giải đáp của khoa học hiện đại."

Theo lý luận của y học cổ truyền (Trung Y), "Dương khí" là nguồn năng lượng cốt lõi của sự sống. Nó sưởi ấm cơ thể, thúc đẩy quá trình trao đổi chất và chống lại các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. Trong sách Hoàng Đế Nội Kinh có viết: "Dương khí giả, nhược thiên dữ nhật, thất kỳ sở tắc chiết thọ nhi bất chương", có nghĩa là "Dương khí giống như trời và mặt trời, nếu thiếu nó thì sẽ giảm tuổi thọ và không thể phát triển", điều này cho thấy vai trò trung tâm của dương khí đối với sự sống.

Trong y học hiện đại, có một "nhà máy năng lượng tế bào" có chức năng tương tự như dương khí, đó là ti thể. Năm 2025, một nhóm nghiên cứu tại Đại học Phục Đán đã công bố một nghiên cứu đột phá trên tạp chí hàng đầu Phenomics, lần đầu tiên xác nhận rằng "dương khí" trong lý luận của Trung Y có sự tương đồng cao với chức năng của ti thể trong sinh học tế bào hiện đại. Khám phá này đã bắc một cây cầu giữa trí tuệ truyền thống và khoa học hiện đại, giúp chúng ta hiểu lại những gì được nói trong Hoàng Đế Nội Kinh.

Khi chức năng của ti thể bị suy giảm và tế bào không đủ năng lượng, chúng ta sẽ cảm thấy "dương khí bất túc" (thiếu dương khí) – mệt mỏi dai dẳng, tay chân lạnh, đầu óc mụ mị, và hệ miễn dịch suy yếu, cứ như ngọn lửa của sự sống đang lụi tàn...

01. Trí tuệ ngàn năm gặp gỡ khoa học hiện đại

Theo Trung Y, dương khí là năng lượng cơ bản để duy trì các hoạt động sống. Nó nuôi dưỡng cơ thể (duy trì thân nhiệt), thúc đẩy khí huyết lưu thông (tăng cường trao đổi chất), chống lại bệnh tật (tăng cường miễn dịch), và điều hòa nhịp sinh học ngày đêm (đồng bộ với quy luật "làm việc khi mặt trời mọc, nghỉ ngơi khi mặt trời lặn").

Còn theo khoa học hiện đại, ti thể là trung tâm sản xuất năng lượng trong tế bào. Nó chuyển hóa năng lượng từ thức ăn thành ATP (nguồn năng lượng trực tiếp cho tế bào) thông qua hô hấp hiếu khí, cung cấp năng lượng cho toàn bộ cơ thể.

Sự tương đồng giữa hai khái niệm này được thể hiện rõ nét ở nhiều khía cạnh:

* Điều hòa thân nhiệt: Thiếu dương khí dễ bị sợ lạnh; chức năng ti thể suy giảm làm giảm sản sinh nhiệt, cũng gây ra tay chân lạnh.

* Liên quan đến lão hóa: Trung Y cho rằng "người đến bốn mươi tuổi, dương khí tự nửa", sự lão hóa liên quan đến sự suy giảm dần của dương khí. Nghiên cứu hiện đại cũng xác nhận rằng chức năng ti thể suy giảm theo tuổi tác là một trong những cơ chế cốt lõi của lão hóa, việc giảm năng lượng và tăng gốc tự do sẽ đẩy nhanh quá trình già đi của tế bào.

* Hệ miễn dịch: Dương khí sung mãn thì "tà bất khả can" (tà khí không thể xâm nhập). Ti thể tham gia vào việc cung cấp năng lượng cho các tế bào miễn dịch và điều hòa phản ứng viêm. Khi ti thể bị tổn thương, hoạt tính của tế bào miễn dịch sẽ giảm, làm suy yếu khả năng chống bệnh.

* Nhịp sinh học ngày đêm: Trung Y nhấn mạnh dương khí "hoạt động vào ban ngày, ẩn vào ban đêm", đồng bộ với chu kỳ thức-ngủ. Hoạt tính của ti thể cũng dao động theo chu kỳ ngày đêm, với việc phục hồi tích cực vào ban đêm và cung cấp năng lượng mạnh mẽ vào ban ngày, rất tương đồng với nhịp điệu của dương khí.

02. Thiếu dương khí và ti thể bị tổn thương

Khi dương khí bất túc hoặc ti thể bị tổn thương, cơ thể sẽ phát tín hiệu cảnh báo và thậm chí gây ra bệnh tật, đây là bằng chứng cho thấy bản chất của chúng có sự liên kết.

* Hội chứng mệt mỏi mãn tính: Trung Y cho rằng đây là "dương khí hư suy", biểu hiện bằng sự mệt mỏi dai dẳng. Ti thể nếu thiếu năng lượng cũng sẽ dẫn đến toàn thân mệt mỏi, khó hồi phục.

* Bệnh chuyển hóa (béo phì, tiểu đường): Thiếu dương khí dẫn đến "vận hóa thất thường" (chuyển hóa rối loạn). Chức năng ti thể suy giảm cũng ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa chất béo và đường. Sự suy giảm ti thể ở tế bào cơ dễ dẫn đến tích tụ mỡ, trong khi ti thể bị tổn thương ở tế bào đảo tụy beta có thể gây ra bệnh tiểu đường.

* Các bệnh thoái hóa thần kinh (như Alzheimer): Trung Y cho rằng "dương khí bất năng thượng vinh ư não" (dương khí không thể nuôi dưỡng não bộ) dẫn đến suy giảm trí nhớ. Rối loạn chức năng ti thể ở tế bào não là một yếu tố then chốt gây bệnh Alzheimer, việc thiếu năng lượng cho neuron thần kinh sẽ đẩy nhanh quá trình suy giảm nhận thức.

* Rối loạn giấc ngủ: Rối loạn dương khí gây mất ngủ, nhiều mộng mị. Sự phục hồi của ti thể bị cản trở vào ban đêm sẽ gây rối loạn chuyển hóa năng lượng não, làm gián đoạn nhịp điệu giấc ngủ.

* Ung thư: Trung Y cho rằng "dương khí hư tắc tà độc nội sinh" (dương khí hư yếu thì tà độc sinh ra bên trong). Sau khi ti thể bị tổn thương, quá trình chuyển hóa năng lượng tế bào bất thường có thể gây đột biến, trong khi hệ miễn dịch suy yếu sẽ khó loại bỏ các tế bào bất thường, làm tăng nguy cơ ung thư.

03. Từ chế độ ăn, lối sống đến sự hỗ trợ của công nghệ

Chế độ ăn: Ăn nhiều thực phẩm "bồi dương + bảo vệ ti thể"

* Các loại rau sẫm màu (cải bó xôi, bông cải xanh) chứa chất chống oxy hóa, giảm tổn thương gốc tự do ở ti thể.

* Các loại hạt (óc chó, hạnh nhân) tăng cường chức năng ti thể.

* Protein chất lượng cao (trứng, cá) cung cấp nguyên liệu cho việc phục hồi ti thể, phù hợp với quan niệm của Trung Y về việc "ôn bổ dương khí" cần chế độ ăn chất lượng.

* Đồng thời, cần tránh ăn quá nhiều thực phẩm chứa đường và chất béo cao, để không làm tăng gánh nặng cho ti thể và "hao tổn dương khí".

Lối sống: Nuôi dưỡng dương khí đúng mùa, kích hoạt sức sống ti thể

* Thức ngủ điều độ: Ngủ trước 11 giờ đêm vừa tuân theo quy luật "dương khí tàng về đêm", vừa là thời điểm vàng để ti thể phục hồi, tránh việc thức khuya "hao dương" và làm tổn thương ti thể.

* Vận động vừa phải: Trung Y nói "động tắc sinh dương" (vận động thì sinh dương khí). Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ nhanh, Bát Đoạn Cẩm có thể thúc đẩy khí huyết lưu thông. Đối với ti thể, vận động vừa phải sẽ kích thích "tổng hợp sinh học ti thể", làm tăng số lượng và hoạt tính của chúng.

* Giữ ấm, tránh lạnh: Trung Y nói "tị hàn tựu ôn" (tránh lạnh theo ấm) để phòng dương khí bị tổn thương. Nhiệt độ thấp sẽ ức chế chức năng ti thể, vì vậy việc giữ ấm vùng eo bụng và bàn chân cũng là cách bảo vệ ti thể.

04. Ứng dụng công nghệ: "Đổi mới" ti thể bằng "cơ chế đoạt giải Nobel", "tiếp năng lượng" cho dương khí

Do lão hóa hoặc thói quen xấu, ti thể dễ bị tổn thương, lúc này có thể dùng công nghệ hiện đại để cải thiện. SUNX-Vitality được nghiên cứu dựa trên "cơ chế tự thực tế bào" (đoạt giải Nobel năm 2016), có khả năng nhận diện và loại bỏ các ti thể bị tổn thương, đồng thời thúc đẩy sản sinh ti thể mới khỏe mạnh, giống như nâng cấp "nhà máy năng lượng" để duy trì cung cấp năng lượng hiệu quả.

Các thành phần của SUNX khi vào cơ thể sẽ kích hoạt chính xác con đường tự thực ti thể: loại bỏ ti thể già cỗi, tổn thương, giảm gốc tự do và chất thải chuyển hóa; thúc đẩy tổng hợp ti thể mới, tăng sản lượng năng lượng. Điều này tương đương với "bổ sung dương khí", có thể cải thiện mệt mỏi, tăng cường miễn dịch, điều chỉnh chuyển hóa và làm chậm quá trình suy giảm nhận thức liên quan đến lão hóa.

Đây là cây cầu nối liền trí tuệ cổ xưa và hiện đại, dùng công nghệ để kích hoạt tự thực ti thể, từ gốc rễ bảo vệ sức sống, để trạng thái sức khỏe "dương khí dồi dào, tràn đầy sức sống" trở nên hữu hình và cảm nhận được.

Bản dịch: Bs Tôn Mạnh Cường